Mantelzorgers opgelet: hier vindt u hulp

Bent u mantelzorger voor uw ouder wordende partner, vader of moeder? Of ontvangt u zelf zorg van familie of vrienden waardoor u langer zelfstandig blijft wonen? Het verlenen van onbetaalde zorg is vaak van grote betekenis, maar kan de mantelzorger ook zwaar vallen. Gelukkig zijn er allerlei vormen van mantelzorgondersteuning beschikbaar. Alleszelf.nl zet de belangrijkst mogelijkheden op een rij: van informatie en advies tot hulp en financiële vergoedingen.

U bent niet de enige: de feiten

Mantelzorg is “zorg die mensen vrijwillig en onbetaald verlenen aan mensen met beperkingen in hun familie, huishouden of sociale netwerk; het gaat om zorg die meer is dan in een persoonlijke relatie gebruikelijk is”. Eén op de vijf volwassen Nederlanders verleent actief mantelzorg. Hierbij gaat het om meer dan acht uur per week en/of langer dan drie maanden. De helft van deze mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar. Van alle mantelzorgers voelt één op de vijf zich zwaar tot overbelast. Dit komt neer op 450.000 mensen. Een te zware belasting kan leiden tot eigen gezondheidsproblemen, sociale isolatie of het opzeggen van een baan (Bron: De Boer & De Klerk, 2013). 

Mantelzorgondersteuning: De mantelzorger centraal

Dit artikel richt zich op ondersteuning die speciaal voor mantelzorgers beschikbaar is. Ondersteuning die zich vooral op de “cliënt” richt laten we hier buiten beschouwing. Hierbij maken we gebruik van onze kennis, bureauonderzoek en (met dank!) hulp van Nicolien Reith, mantelzorgmakelaar in Amsterdam.

1. Informatie en advies

Hoe kun u het verlenen van mantelzorg goed blijven combineren met uw eigen leven, gezin, sociale contacten en werk/hobby’s? Welke wet- en regelgeving kan u helpen, welke financiële mogelijkheden zijn er en waar vindt u mensen en organisaties die uw zorgtaak  helpen verlichten? Er zijn verschillende organisaties die informatie en advies geven.

Mezzo: landelijke website en hulplijn

Mezzo [Redactie: Mezzo heet per januari 2019 MantelzorgNL] is de landelijke vereniging die opkomt voor mantelzorgers en biedt de volgende vormen van ondersteuning:

• op de website vindt u onder andere informatie over:
  • wetten en regels (zoals de Wmo, Zorgverzekeringswet, Wet landurige zorg en wonen);
  • geldzaken (zoals vergoedingen, eigen bijdragen, persoonsgebonden budget, belastingen, uitkeringen en samenwonen met AOW/Anw);
  • steun en advies, het overdragen van zorg en werk en mantelzorg.
• bij de Mantelzorglijn kunt u uw verhaal kwijt en terecht voor uw vragen en behoefte aan ondersteuning. Via deze hulplijn kunt u ook in contact komen met de Sociaal Juridische Dienst van Mezzo. Deze dienst kan u helpen bij het schrijven van bezwaar- en verzoekschriften, klachtbrieven en andere officiële teksten. Voor deze sociaal juridische dienstverlening is een Mezzo-lidmaatschap van €22,50/jaar vereist.
• een emailservice: u kunt per mail 24 uur per dag uw vragen stellen.

Lokale steunpunten voor mantelzorgers

In veel provincies en gemeenten bestaan zogenaamde ‘mantelzorgsteunpunten’ of ‘mantelzorgwinkels’. Ook hier kunt u terecht voor informatie en advies. Omdat ze lokaal werken, kennen ze het aanbod in uw omgeving beter en kunnen u dus beter doorverwijzen. Ook kunt u via de steunpunten in contact komen met andere mantelzorgers (lotgenotencontact) en cursussen volgen. We hebben helaas geen landelijk overzicht van alle mantelzorgsteunpunten kunnen vinden. Daarom zult u zelf moeten ‘googelen’ voor een punt bij u in de buurt. (Tip: kunt u in uw gemeente geen mantelzorgsteunpunt vinden, neem dan eens contact op met de lokale welzijnsorganisatie. Vaak vervullen zij dezelfde rol).

Zorgverzekeraars: helpdesk en extraatjes

Zorgverzekeraars kennen steeds vaker een helpdesk waar mantelzorgers met hun vragen terecht kunnen. Het gaat dan om vragen zoals: wat vergoedt mijn zorgverzekering en welke zorgpartijen zijn in mijn gemeente gecontracteerd? Ook kunnen zorgverzekeraars u doorverwijzen. Sommige zorgverzekeraars bieden extraatjes voor mantelzorgers, zoals de Mantelzorgpas (bijvoorbeeld via Univé en VGZ) en toegang tot Dementieonline.nl.

2. Praktische en financiële ondersteuning

Soms heeft u meer nodig dan alleen informatie, advies en doorverwijzing. De zorgtaken vallen u te zwaar en u heeft de behoefte om deze met anderen te delen. Of u hebt behoefte aan financiële ondersteuning. Ook hiervoor zijn verschillende mogelijkheden.

Uw gemeente: praktische en financiële hulp en waardering

Uw gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor het ondersteunen van mantelzorgers. Daarom mag u die ondersteuning verwachten als u die nodig heeft.

• De gemeente kan u praktische ondersteuning bieden zoals een parkeervergunning, hulp in het huishouden of woningaanpassingen.
• Ook kan de gemeente financiële vergoedingen bieden als u uw zorgtaken (tijdelijk) door iemand wilt laten overnemen via respijtzorg (zie verderop).  Ook kan een persoonsgebonden budget uitkomst bieden (zie verderop).
• Alle gemeenten hebben ook budget ontvangen om mantelzorgers te waarderen. Iedere gemeente organiseert dat op haar eigen manier. Dit kan in de vorm van een waardebon of een los geldbedrag, maar ook bijvoorbeeld via een vergoeding voor uw huishoudelijke hulp.

Via het Wmo-loket van uw gemeente kunt u gebruik maken van bovenstaande ondersteuning. Een overzicht van alle Wmo-loketten in Nederland vindt u hier.

Mantelzorgmakelaar: overnemen regelwerk

Mantelzorgmakelaars zijn professionals die regel-, papier- en belwerk overnemen. Daardoor kunt u zich als mantelzorger concentreren op de zorg zelf. Steeds meer zorgverzekeraars vergoeden de diensten van een mantelzorgmakelaar via een aanvullende zorgverzekering. In dit artikel leest u meer over deze praktische vorm van ondersteuning en op www.bmzm.nl vindt u een mantelzorgmakelaar bij u in de buurt.

Respijtzorg: tijdelijk overnemen van mantelzorgtaken

Soms wordt de zorg voor uw partner, familielid of vriend te zwaar wordt en heeft u nauwelijks meer tijd voor uzelf. Dan is respijtzorg een goede oplossing. Respijtzorg is de tijdelijke en volledige overname van mantelzorgtaken met als doel om de mantelzorg langer vol te houden. Door respijtzorg kan een mantelzorger weer ‘opladen’ en aandacht aan zichzelf, anderen of hobby’s besteden. Er zijn verschillende mogelijkheden:

• thuis;
• buitenshuis, bijvoorbeeld via een ontmoetingscentrum, logeerhuis, zorgboerderij, zorghotel, gastgezin, dagopvang, tijdelijke opname in een verpleeghuis;
• vakantie: samen met degene voor wie u zorgt; of een zorgvrager kan zelf op vakantie zodat u alleen thuis kunt zijn.

Respijtzorg wordt geboden door vrijwilligers en door professionals. Respijtzorg door professionals kost geld. Deze kosten kunnen wellicht worden vergoed via een zorgindicatie door uw gemeente, zorgkantoor, zorgverzekeraar of een persoonsgebonden budget (pgb). Op zorgwijzer.nl vindt u meer informatie en kunt u  zorgaanbieders op het spoor komen. Enkele voorbeelden van organisaties die respijtzorg verlenen zijn Handen-in-huis, Zonnebloem en Rode Kruis.

Financiële vergoedingen

Als mantelzorger kunt u gebruik maken van het persoonsgebonden budget van de zorgvrager. Uiteraard alleen met instemming van de zorgvrager. Op die manier kunt u een financiële tegemoetkoming ontvangen voor uw mantelzorgtaken. Het persoonsgebonden budget is een bedrag dat een zorgvrager ontvangt om zelf zorg in te kopen. Dit budget mag ook besteed worden aan de mantelzorger. Afhankelijk van de zorgzwaarte van de zorgvrager en aanvullende voorwaarden, kan de zorgvrager in aanmerking komen voor een persoonsgebonden budget:

• vanuit de Wmo gaat dit via uw gemeente voor bijvoorbeeld ‘begeleiding’ en ‘huishoudelijke hulp’;
• vanuit uw zorgverzekering gaat dat via uw zorgverzekeraar, voor bijvoorbeeld verzorging en verpleging. Tip: dit is een nieuwe mogelijkheid die nog niet iedereen kent. Vooral interessant bij een indicatie voor verzorging en/of verpleging aan huis. Zet het in gang via uw wijkverpleging!
• vanuit de Wet langdurige zorg gaat dit via uw zorgkantoor voor zorgverlening.

Digitale ondersteuning: samen plannen en communiceren

Als u anderen betrekt in het verlenen van mantelzorg, is communiceren erg belangrijk. Daar zijn tegenwoordig verschillende digitale hulpmiddelen voor. Feitelijk gaat het om gedeelde digitale agenda’s via uw computer en/of smartphone. Het doel van deze digitale agenda’s is om de zorg te plannen en te delen. U kunt ook informatie en ervaringen uitwisselen. Voorbeelden zijn ShareCare, WeHelpen, MantelPlan en Familienet.

Niet altíjd alles zelf

Mantelzorg wordt vaak onderschat en kan zwaar vallen. Daarom is het zo belangrijk dat u op tijd de juiste mantelzorgondersteuning vindt. Dit artikel helpt u op weg. Kent u nog andere vormen van mantelzorgondersteuning? Laat het hieronder weten; daar helpt u andere bezoekers mee!

Wilt u gratis updates ontvangen zoals dit artikel over mantelzorgondersteuning? Klik hier en schrijf u in voor onze nieuwsbrief.