Psychische klachten op elke leeftijd. Gewoon of gek?

Wist u dat ruim 4 op de 10 Nederlanders in hun leven te maken krijgen met psychische problemen? In Nederland heeft een miljoen mensen direct of indirect te maken met een psychische aandoening. Daarnaast staan bijna 90.000 mensen op de wachtlijst voor geestelijke gezondheidszorg (ggz). Psychische klachten kennen geen leeftijd en hebben te maken met gevoelens, gedachten en gedrag. Zulke klachten horen, afgezien van een verhoogde kans op dementie, niet specifiek bij het ouder worden maar komen ook op hogere leeftijd helaas veel voor. Depressieve stoornissen hebben bij ouderen wel vaak een ongunstige prognose. Een nieuwe aflevering van tv-programma VPRO Tegenlicht met een verfrissende kijk op de ggz inspireerde ons om ook hieronder aandacht te besteden aan de geestelijke gezondheid. Van herkenning tot zelfhulp.

Herkenning van signalen en aandacht voor het geestelijke welzijn kan zeker bijdragen aan langer thuiswonen. Lees hieronder de hulpinformatie en bekijk bij de VPRO ook de nieuwe Nederlandse zorginitiatieven. Uw tip of ervaring als oudere, naaste, mantelzorger of hulpverlener kunt u delen onderaan dit artikel. De informatie in dit bericht is gebaseerd op bureauonderzoek waaronder bronnen van de Rijksoverheid, NESDO, GGZ Nederland, Thuisarts en VPRO Tegenlicht.

Psychische klachten herkennen

Psychische klachten gaan over gevoelens, gedachte en gedrag die zich kunnen uiten in een somber, gespannen, eenzaam, moe, verward, bezorgd en/of angstig gevoel. Mogelijk is er een verhoogd alcoholgebruik en is men snel geïrriteerd. Concentreren is moeilijker en slapen gaat vaak slechter. Ook lichamelijke klachten kunnen voorkomen zoals hoofdpijn, hartkloppingen, nekpijn of maagklachten. Het is daardoor minder makkelijk om dagelijkse dingen zoals werk of huishouden (nog) te doen. Zoals aangegeven zijn deze klachten niet gerelateerd aan een hogere leeftijd. Het is belangrijk om in actie te komen en zo nodig hulp te zoeken.

Dementie herkennen

Voor het herkennen van dementie kunt u beter eerst ‘Haperende hersenen: Help!’ lezen. Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig hersenaandoeningen. Bij dementie raken de verbindingen tussen hersengebieden aangetast. Hierdoor werken de hersenen minder goed, met als gevolg dat iemand verzwakt. Dementie kan optreden als iemand ouder wordt, bij overmatig alcoholgebruik, hersenletsel, een (niet altijd aantoonbare) beschadiging van hersenweefsel, een langdurige psychische of lichamelijke ziekte.

Depressieve stoornissen bij ouderen

Onder ouderen komen depressieve stoornissen veelvuldig voor en hebben vaak een ongunstige prognose. Het is nog onvoldoende bekend waardoor dit ongunstige beloop wordt veroorzaakt. Daarom voert de NESDO een onderzoek uit zowel depressieve als gezonde mensen van 60 jaar en ouder, en volgt deze gedurende 6 jaar.  Zij verzamelen hierbij gegevens die kunnen samenhangen met (het beloop van) depressie bij ouderen. Denk aan biologische factoren, klinische en sociale kenmerken, levensgebeurtenissen, lichamelijke gezondheid, cognitief functioneren en zorggebruik. De studie wil zo vooral de hulpverlening verbeteren door deze te helpen zich te richten op de specifieke problemen van depressieve ouderen.

Combinatie van klachten op hogere leeftijd

Op hogere leeftijd neemt het aantal gelijktijdige klachten eerder toe. Naast psychische klachten kan er ook sprake zijn van een lichamelijke ziekte of -klachten en een slechter gehoor, zicht of geheugen. In mentale zin vraagt het verlies van dierbaren, gezondheid, werk of van zelfstandigheid om veerkracht. Niet in de laatste plaats spelen levensvragen bij veel ouderen. Hulpverleners houden gelukkig rekening met de combinatie van klachten. Zij gaan hierover het gesprek aan en letten op de juiste medicatie. Zonder andere klachten is de behandeling van psychische klachten gewoon hetzelfde als voor ieder ander.

Zelf doen

Er zijn ook een aantal zelfhulpmogelijkheden voor een gezond(er) welzijn: